Category Archives: Թարգմանություն

Մերկ` դու հասարակ ես քո ձեռքի նման,
հարթ, հողեղեն, փոքրիկ, կլոր, թափանցիկ,
լուսնի գծեր ունես, խնձորի ճամփաներ,
մերկ՝ դու նրբին ես մերկ հատիկի նման։ Շարունակել կարդալ →

Մարմինների շարժման մասին մեր այժմյան պատկերացումները գալիս են Գալիլեյից և Նյուտոնից։ Նրանցից առաջ մարդիկ հավատում էին Արիստոտելին, ով ասում էր, որ մարմնի բնական վիճակը դադարն է, և որ մարմինը շարժվում էմիայն որևէ ուժի կամ իմպուլսի դրդումով։ Դրանից հետևում էր, որ ծանր մարմինը պետք է ավելի արագ ընկնի, քան թեթևը, քանի որ Երկիրը նրան ավելի մեծ ուժով կքաշի դեպի իրեն։

Արիստոտելյան ավանդույթը նաև պնդում էր, որ տիեզերքը կառավարող բոլոր օրենքներին կարելի է հասու լինել զուտ մտածողությամբ. դիտումներով ստուգելու կարիք չկա։ Այսպիսով մինչև Գալիլեյը ոչ ոք գլուխ չդրեց պարզելու՝ արդյո՞ք տարբեր զանգվածներով մարմինները իրականում ընկնում են տարբեր արագություններով։ Ասում են, որ Գալիլեյը Արիստոտելի համոզմունքի սխալ լինելը ցույց է տվել ՝ Պիզայի թեք աշտարակից մարմիններ նետելով։ Այս պատմությունը համարյա հաստատ ճիշտ չէ. բայց Գալիլեյը դրա նման մի բան արել է՝ տարբեր զանգվածներով գնդեր է գլորել թեք հարթությունով։ Այս իրավիճակը նման է ուղղահայաց ընկնող ծանր մարմինների դեպքին, սակայն ավելի հեշտ է դիտարկելը, քանի որ արագությունները ավելի փոքր են։ Գալիլեյի չափումները ցույց տվեցին, որ ամեն մի մարմնի արագության աճի չափը նույնն է՝ ինչ էլ լինի զանգվածը։ Օրինակ, եթե գունդը գլորենք մի թեքությամբ, որը ամեն տասը մետրի վրա իջնում է մեկ մետրով, գունդը մեկ վայրկյանից կիջնի մեկ մետր-վայրկյան արագությամբ, երկու վայրկյանից՝ երկու մետր-վայրկյան արագությամբ և այսպես շարունակ, որքան էլ որ ծանր լինի։ Իհարկե, արճիճը փետուրից արագ կընկնի, սակայն միայն այն պատճառով, որ փետուրի անկումը օդի դիմադրությունից դանդաղում է։ Եթե նետենք երկու մարմիններ, որոնց դիմադրությունը օդին շատ մեծ չէ, օրինակ՝ երկու տարբեր կապարե ծանրություններ, դրանք կընկնեն նույն արագությամբ։ Լուսնի վրա, որտեղ օդ չկա, որ դանդաղեցնի ընկնող մարմինները, աստղագնաց Դավիդ Ռ. Սկոտը փորձ անցկացրեց փետուրով և կապարով և գտավ, որ դրանք միևնույն ժամանակ են հասնում գետնին։

Նյուտոնը Գալիլեյի չափումներն օգտագործեց որպես իր շարժման օրենքների հիմք։ Շարունակել կարդալ →

Աշխարհը կապույտ է իր եզրերին և խորություններում։ Կապույտը այն լույսն է, որ մոլորվում է։ Սպեկտրի կապույտ ծայրամասի լույսը արևից մինչև մեզ ամբողջ տարածությունը չի հաղթահարում։ Այն ցրվում է օդի մոլեկուլների վրա, ջրում։ Ջուրն անգույն է. ծանծաղ ջուրն այն գույնի է երևում, ինչ որ կա իր խորքում, իսկ խոր ջուրը լցված է այդ ցրված լույսով. որքան մաքուր է ջուրը, այնքան մուգ է կապույտը։ Երկինքը կապույտ է նույն պատճառով, սակայն հորիզոնի մոտի կապույտը, երկրի կապույտը, որ թվում է՝ լուծվում է երկնքում, ավելի մուգ է, երազկոտ. մելամաղձոտ կապույտը ամենահեռավոր հեռուների այն տեղերի, որ տեսնում ես կիլոմետրերից. տարածության կապույտը։ Շարունակել կարդալ →

Աղոթք Պերսեփոնեին

Եղիր նրան, Պերսեփոնե՛,
Ամեն ինչ, որ ես չեղա․
Դիր գլուխը քո գոգին:
Այնքան հպարտ, վայրի էր,
Անհոգ, ինքնագոհ, ազատ,
Նա իմ կարիքը չուներ․ Շարունակել կարդալ →

Մի անգամ, երբ ամեն շրշյունից ցնցվելով, ծխում էի ուսուցիչների զուգարանում, մտավ չորրորդի Սֆինքսը: Վախենալով, ես շպրտեցի ծխուկը, և այն անմիջապես հանգավ խոնավ կաֆելի վրա:
-Օհո՛, ծխող Փասիան,- ասաց Սֆինքսը՝ նայելով ոտքերի տակի ծխուկին:- Որ պատմեմ, ոչ մեկը չի հավատա:
Նա նայեց ինձ և ծիծաղեց: Ճաղատ կռնատ լողլող: Խոտի պես կանաչ աչքեր: Ջարդած քիթ և չարախինդ բերան՝ վեր բարձրացած անկյուններով: Սև ձեռնոցներով պրոթեզներ: Շարունակել կարդալ →

Սովորաբար արևը համարում ենք մեզանից 93 միլիոն մղոն1 հեռավորության վրա գտնվող մեծ, տաք գունդ: Սակայն իրականում արևի արտաքին մթնոլորտը շատ հեռու է ձգվում իր տեսանելի մակերևույթից: Մեր մոլորակի ուղեծիրը այդ նոսր մթնոլորտի մեջ է, և դրա ապացույցը տեսնում ենք, երբ արեգակնային քամու պոռթկումները առաջացնում են հյուսիսային և հարավային բևեռափայլեր: Այդ իմաստով, մենք անկասկած ապրում ենք Արեգակի «ներսում»: Շարունակել կարդալ →

Քչերը ունեն բավարար անկախություն և մտածողության ընդարձակություն՝ մարդկանց ընդունելու այնպիսին, ինչպիսին որ կան, հաշվի առնելով բոլոր առանձնահատկություններն ու տարօրինակությունները, չդիտարկելով նրանց որպես որևէ խմբի ներկայացուցիչ՝ «ոչ ավանդական սեռական կողմնորոշման», «ֆիզիկական աշխատանքի մարդկանց», «աֆրոամերիկյան» կամ, առանձնահատուկ դառը հեգնանքով եմ ասում, «այլընտրանքային օժտվածությամբ» (մարդկանց ըստ արտաքին հատկանիշներով միավորելն էլ հենց պարարտացնում է ֆաշիզմը իր ցանկացած դրսևորումով): Քչերը կարող են ընդունել յուրաքանչյուր առանձին մարդուն հենց որպես միակ և անկրկնելի անհատ անձնապես համակրելի և հակակրելի գծերով, ինչպես անում են Տան բնակիչները Պետրոսյանի վեպում: Շարունակել կարդալ →

Պետք չէր բացեիր դուռը: Բացեցիր:
Ներս մտիր և տես՝ ինչ աննշան եմ
Քեզ դավաճանել: Ոչ գանձ կա այստեղ
Թաքուն, ոչ կճուճ, ոչ ճշմարտություն

Ցույց տվող հայելի: Ոչ իսկ գլուխներ
Սպանված կանանց՝ քո պես ագահ կամ
Ցավի գալարներ: Լոկ այն, ինչ տեսար. Շարունակել կարդալ →

Երեկ երեկոյան սեր կար
ես և դու կյանքի մեջ
փախանք և անէացանք
մի համբույրով ու մի բերանով
ինչպես աբստրակտ նկարում.
ես և դու սիրահարված
սքանչելի մոտիկ: Շարունակել կարդալ →

Ես քեզ չեմ սիրում իբրև աղե վարդ,
Իբրև տոպազ կամ կրակի սփռած մեխակների նետ
Սիրում եմ, ինչպես այն մութն են սիրում
Գաղտնի, ստվերի և հոգու միջև: Շարունակել կարդալ →